Archieven doorspitten met Google

Kwam Internetgigant Google eind augustus nog met een dienst waarmee boeken gezocht en gelezen kunnen worden, staat de volgende al weer op stapel. In samenwerking met enige toonaangevende kranten zoals New York Times en the Guardian is Google bezig een dienst op te zetten waarmee het mogelijk wordt om krantenarchieven en recent online nieuws te doorzoeken. “The goal here is to be able to explore history as it unfolded", aldus een medewerker van Google. Een datum waarop de nieuwe dienst wordt geïntroduceerd is niet bekend, maar volgens Google laat het niet lang op zich wachten.

update: En verrek, daar is ie al

Suske en Wiske en de Afwezige Archieven

Wat doe je met een historisch belangrijk archief als je ruimtegebrek krijg? In Wallonië weten ze het antwoord; je verbrandt het of, nog beter, je bestelt hele grote containers in de hoop dat je nog wat geld kan vangen voor het oud papier. Simpel, doeltreffend, en bovenal totaal onbegrijpelijk als je een beetje historisch besef hebt.

Dat een dergelijke handelswijze zorgvuldig historisch onderzoek behoorlijk kan doorkruisen daar zijn ze ondertussen in België ook achter. In 2004 startte het Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij (SOMA) een onderzoek naar de eventuele betrokkenheid van de Belgische overheden in de vervolging en deportatie van de Joodse bevolking tijdens de nazibezetting van België in de jaren 1940-1944. In het kader van dit onderzoek begon men eerst met het inventariseren van de aanwezige archieven al snel bleek dat er op veel plaatsen, met name in Wallonië, niets meer te vinden was. Als er al iets te vinden was dan was het materiaal veelal niet geïnventariseerd, lag het weg te rotten op de een of ander zolder of stond het op de nominatie om alsnog de papiercontainer in te gaan. In een Senaatszitting met betrekking tot het SOMA-onderzoek in mei van dit jaar wordt dan ook het volgende geconcludeerd: “Door het catastrofale archiefbeheer in dit land kan deze studie dus onmogelijk al haar doelstellingen bereiken. In het algemeen zorgen deze decennia van verwaarlozing voor een ernstige tekortkoming in de goede werking van een moderne en democratische Staat.” Hoe dan ook; als de lage oudpapierprijs nog even stand houdt en de allesbrander uit kan blijven door een zachte winter, dan halen de overgebleven archieven met een beetje geluk 2007.

Raise the Red Lantern

Het lokale bestuur van de Chinese stad Jinggang zit met een delicaat probleem. In de stad staat een oud bordeel te verkrotten. Omwonenden en andere fatsoensrakkers zouden er het liefst de sloophamer op loslaten, ware het niet dat het hier een om een etablissement uit anno 1733 gaat en vanuit historisch oogpunt uniek is. Hopelijk dat de plaatselijke autoriteiten de juiste beslissing nemen en het gebouw redden van de ondergang door het te restaureren, want er gaat op dit moment al genoeg waardevols naar de klote (om het maar eens plat te zeggen) in het hedendaagse China. De sterke economische ontwikkelingen zorgen voor een ongebreidelde bouwwoede waarbij menig historische binnenstad tegen de vlakte gaat. Ook voorbereiding voor de Olympische Spelen van 2008 in Beijing heeft al de nodige schade aangericht aan historische wijken en gebouwen van de stad. Gelukkig begint het bij de Chinezen ondertussen te dagen dat ze wat zuiniger moeten zijn met hun culturele en historisch erfgoed. In de economische boomtown Shanghai is er sinds kort speciale wetgeving die gebouwen van voor 1949 bescherming biedt. En nu maar hopen dat die wet ook gehandhaafd wordt…

Foto van weduwe Mozart


In het stadsarchief van de Beierse stad Altötting heeft men een foto gevonden met daarop de weduwe van Mozart (uiterst links). Tot dus ver was er van haar geen foto beschikbaar en men kan dus spreken van een unieke vondst. De foto is gemaakt in oktober 1840 tijdens viering van de 70e verjaardag van de componist Max Keller. Het gaat hier om een kopie van een daguerreotype, en is sowieso al bijzonder omdat de fotografie als zodanig in 1840 pas 3 jaar bestond. Hoewel men bij het stadsarchief beweerd dat men het een en ander goed heeft onderzocht, zijn er ook critici die twijfelen of op de bewuste foto daadwerkelijk Constanze Mozart is te zien.

Jetzt sind wir wieder wer!

Afgelopen zaterdag verdiende die Manschafft de derde plaats in het wereldkampioenschap voetbal. Helaas voor de Duitsers geen “Wunder von Bern” zoals in 1954 toen ze min of meer onverwachts wereldkampioen werden. Het psychologische effect van die overwinning op het naoorlogse West-Duitsland was enorm: “Viele Deutsche sehen in dem "Wunder von Bern" nach der Katastrophe des "Dritten Reichs", dem Wiederaufbau und dem Wirtschaftswunder einen entscheidenden Schritt auf dem Weg zur Rückgewinnung der internationalen Anerkennung ihres Landes. Für den Politologen Arthur Heinrich und den Historiker Joachim Fest begann mit dem "Wunder von Bern" die Nachkriegszeit in Deutschland.” Fest gaat zelfs zo ver dat hij de dag dat het Duitse team wereldkampioen werd, 4 juli 1954, ziet als de ware geboortedatum van de Bundesrepubliek.
Geen “Wunder von Bern”, maar desondanks zijn de Duitsers heel tevreden want ze zijn veel verder gekomen in het toernooi dan dat ze ooit gehoopt hadden. En wellicht dat het hele wereldkampioenschap ook nog een klein “Wirtschaftswunder” gaat opleveren, en daar kan Nederland dan ook weer mooi van profiteren. Iets wat die altijd-over-Duitsland-zeikende-vierdegeneratie-oorlogsslachtoffers ook maar eens bij stil moeten staan (wordt het overigens niet eens tijd voor therapie?).

History 3, Football 2

“73% of UK residents are interested in history, …and around half (48%) express an interest in football”. Voorwaar, een opzienbarende uitkomst van een recente enquête uitgevoerd door het Britse onderzoeksbureau Mori in het kader van de History Matters campagne. Ha, ha, eat that, Koning Voetbal. En het wordt nog mooier; 69% van de ondervraagden vond geschiedenis hartstikke “cool” en slechts 20% vond het “uncool”. Dus als je er een beetje bij wil horen in “the U.K.” dan ga je in de pub A History of Britain Vol. III van Schama zitten lezen en doe je je duurbetaalde David Beckham voetbalshirt (celebrities were said to interest only 25% of those interviewed) alleen nog maar aan als je het plafond gaat witten.
Blijft er bij mij toch nog wel iets van een twijfel hangen over de uitkomst van dit onderzoek. Niet dat ik denk dat er geschoemeld is met de resultaten of dat de ondervraagden hebben zitten liegen. Maar vanavond wordt op BBC 1 World Cup Match of the Day uitgezonden en tegelijkertijd op BBC 4 het historische drama Beau Brummell: this charming man en ik ben reuze benieuwd naar welk programma het gros van de Britten gaat zitten kijken…

Huis van de geschiedenis (2)

Maxime Verhagen (CDA) blijft ijveren voor een Huis van de geschiedenis, of zo u wilt een Nationaal Historisch Museum. De regering zou met Prinsjesdag met een plan en financiële onderbouwing moeten komen. Of dat allemaal gaat lukken is door de val van het kabinet Balkenende II zeer onwaarschijnlijk geworden. Het is in ieder geval bemoedigend om te zien dat politici als Verhagen en Marijnissen (SP) zich blijven inzetten voor een nationaal geschiedenismuseum. Als mogelijke locatie voor het museum wordt paleis Soestdijk genoemd.

Over the top

"It was a lovely bright morning, but the feelings of the men were tense. We had Breakfast at 5.0 a.m., afterwards the officers were going around to see all the men and have a talk with us. The shelling was terrific and the Germans started to shell our lines. At 7.20 a mine was exploded under the German trenches. An officer detailed me and an other soldier standing by me to carry forward with us a box containing a signalling lamp. At 7.30 whistles were blown and the attack started..." (private Sidney Williamson)

De slag om de Somme begon vandaag 90 jaar geleden; het is een slag die als geen ander die in het Britse nationale bewustzijn is gegrift. Niet verwonderlijk dat de site van de BBC ruim aandacht besteed aan deze slag. Lees o.a het relaas van een Brit en een Duitser die in de voetstappen van hun grootvaders de slag herbeleven.

Jaartallen

Héééél vroeger bestond het geschiedenisonderwijs voor een belangrijk deel uit het reproduceren van belangrijke jaartallen; 800 - Karel de Grote tot keizer gekroond, 1492 - Ontdekking van Amerika, 1870 - Frans-Duitse oorlog, etc. Echt intelligent hoefde je er niet voor te zijn; als je gezegend was met een zeker talent voor memory dan kon je hele aardige rapportcijfers halen voor geschiedenis. Totdat men, niet geheel ten onrechte, in de roerige jaren 60 van de vorige eeuw bedacht dat het allemaal anders moest. Geschiedenis moest meer zijn dan het opdreunen van jaartallen. Gevolg was dat geschiedenisonderwijs vooral thematisch werd. Hoewel daardoor wellicht meer inzicht verschaft, was er veel verwarring over de volgorde van gebeurtenissen en vielen er grote gaten in de chronologie. Reuze vervelend natuurlijk als je daardoor in de veronderstelling leeft dat Napoleon in 1600 bij Waterloo werd verslagen of Willem van Oranje in 754 bij Dokkum werd vermoord.
Maar goed, daar zijn we inmiddels ook weer op terug gekomen. Zonder kennis van de chronologie kun je nou eenmaal geen samenhangend verhaal maken van geschiedenis, dus jaartalletjes leren mag weer. En terecht want er zijn een paar hele mooie bij naar mijn bescheiden mening. Wat dacht u van 476, of 1096, en, jawel hoor, heel berucht; 1672? Ik zal er nog eentje noemen, want dat is eigenlijk de reden waarom ik dit hele epistel begon te schrijven; 1848. Wederom een magisch jaartal uit de geschiedschrijving, het zogenaamde revolutiejaar. Het jaar waarin verschillende revoluties en opstanden plaats vonden in heel Europa. Gebeurtenissen die zo veel indruk maakten onze toenmalige koning Willem II dat hij, bang om zijn mooie baantje te verliezen, "in één nacht van conservatief tot liberaal was geworden" en instemde met een nieuwe functieomschrijving. Een interessant jaar dat 1848 en wellicht ook wel een dito computerspel. Het Hongaarse Hussar Games ontwikkelde namelijk met sponsering van het Hongaarse ministerie voor onderwijs een strategisch spel waarin de gebeurtenissen van 1848 worden gesimuleerd. Wie denkt dat hij net als de Hongaren een revolutiepoging tot een goed einde kan brengen kan het spel gratis downloaden en ten strijden trekken.

Groot, groter, grootst

3100 jaar voor Christus was het Egyptische Memphis met 30.000 inwoners de grootste stad ter wereld. Dat lijkt natuurlijk niks, 30.000 inwoners, maar het was voor die tijd toch zeker een hele prestatie om zoveel mensen op een kluit van voedsel en water te voorzien. In zijn boek Four Thousand Years of Urban Growth: An Historical Census geeft Tertius Chandler een historisch overzicht van de grootste steden ter wereld. Interessant zijn de top 10 lijsten van grootste steden in de jaren 100, 1000, 1500, 1800, 1900, and 1950. Frappant is dat de Westerse steden pas echt gaan meetellen na 1800, toen de industrialisatie op gang kwam.